‘Birth of Bacchus’, engraving by Jacob Matham , after David Vinckboons (after) , in Daniel Heinsius’ ‘Hymn in Praise of Bacchus’, [bewerkt door Petrus Scriverius]. Nederduytsche poemata. dl. 3: Hymnus oft Lof-sanck van Bacchus. Amsterdam: Willem Jansz Blaeu, 1616.

*

Çeviri: Nalan Özkan Lecerf

‘Kadim insanlar Baküs hikâyesinin bir alegori olduğuna ikna olmuşlardı ve bunu ifade etmekten çekinmiyorlardı. Kimse onlara bu yüzden dert yanmayacaktı. Açıklamaları, özellikle Ceres veya Dünya’nın bir diğer adı olan kutsal Semele’nin adının tanımlaması tatmin ediciydi. Ancak Baküs’ün ikinci kez doğduğu Jüpiter’in uyluğunu eşit derecede tatmin edici bir şekilde açıklamıyorlardı. Bu sözde doğum, Yunanca MEROS sözcüğünün çift anlamıyla ortaya çıkan bir belirsizliğin sonucudur. MEROS, hem uyluk hem de dağlara ve tepelere, ayrıca yalnızca bu tepelerde başarılı olan üzüm bağlarına verilen bir addır. Ve bu ismi aldılar. Sözcük aynı zamanda bağ kütüğünü kapsayacak şekilde genişletildi. Hesychius tezimizi onaylar, söylediği şey o kadar önemli ve o kadar az bilinmiştir ki onu bir kenara koyamayız. Dile getirdiği şudur:

‘MEROS, şarabın yeri ile bağ kütüğü demektir, bir kamışın ve bir dağın parçası’. Hâlbuki günlük Yunanca dilinde kelimenin anlamı uyluktur. Bu, Diodorus’un söylediğiyle örtüşmektedir. Baküs MEROS adında bir yerde kamp yapmıştır ve bu yüzden daha sonra Jüpiter’in uyluğundan çıktı denilmiştir.

Bu kelime sadece yüce anlamına gelen MAR kelimesinin yumuşatılması olup, farklı bağların ve Baküs’ün kaya veya MARO’nun adı haline geldi. Kelimenin daha da yumuşatılmasıyla birlikte dağ, tepe anlamına gelen MEROS ortaya çıktı ve benzer kelime anlamı olan uyluk ile karıştırıldığında üzerinde konuştuğumuz yanlış anlaşılmaya meydan verilmiş oldu.’

Orijinal Fransızca

*

Bir Via-HYGEIA notu

Bu açıklama özgün bilgilere sahip olan bilge kişilerin gittikten sonra bir alegoriye harfi harfine inanıldığı birçok örnekten birisidir. Kelimelerin ötesini görenlerin tutkulu yaratıcılığına artık gülümseyemezler…

Bu arada Jüpiter’in uyluğu kavramının somut açıklamasına da baktık ve Baküs’ün bir özelliği olan şarap sanatıyla bir bağlantısının olduğunu keşfettik. Gökyüzüne şimdi baktığımızda Jüpiter’in uyluğunun bize bir hikâye anlattığını görüyoruz. Boğa takımyıldızı ve uyluğu ‘Baküs’ün Jüpiter’in uyluğundan doğduğu’ özel bir zamana, bir takvim etkinliğine işaret etmektedir! Kadim insanların bilgisi zamanın uygulamaya yönelik kavranmasını ve bunu tarım ve diğer aktivitelerde kullanımını içeriyordu.

***