Bibliyoterapi
Antoine Court de Gebelin – Apollo Münacatı & Mousaios’e Hitabe
From Jacques-Etienne Marconis, ‘Le Rameau d’or d’Eleusis’, Paris_1862.
*
Çeviri: Nalan Özkan Lecerf
Önsöz
Bir metni tercüme etmek istediğimizde karşılaştığımız bir sorunu paylaşalım sizlerle. Aşağıda 18’inci yüzyılda Fransızca dilinde kaleme alınmış bir yazıyı İngilizce ’ye çeviriyoruz (ç.n. devamında da, ikincil kaynaktan Türkçe ’ye). Söz konusu yazı, Antoine Court de Gebelin’in ‘Le Monde Primitif’ adlı eserinde ‘Orphic Argonautice’ adlı kitaptan alıntısı yapılan bir metindir. İşte sorun burada karşımıza çıkar. Gebelin’in orijinal Yunanca dilinden Fransızca’ya yaptığı çeviriyle Fransızca veya İngilizce olsun diğer dillere yapılan çevirilerle kıyaslandığında hiçbiri benzer değildir! Bu kafa karıştırıcıdır. Gebelin’in çalışmasında paylaşılan Yunanca yazıyı da paylaşıyoruz ki yardımsever uzmanlar orijinalini yansıtan daha sadık bir versiyonunu geri kazandırmak için kolları sıvayabilsinler.
Bahsi geçen ‘Orphic Argonautica’ geç antik döneminde yaşayan, parçalanıp dağılmış Orfik topluluklardan, muhtemelen Ptolemaios İskenderiye döneminden günümüze sözlü aktarım ile gelen birçok izi aktardığı için önemlidir. Burada paylaşılan ayrıntılar Hesiod, Homer, Rodoslu Appolonius gibi popüler kahramanlık edebiyatı yapıtlarında bulunmamaktadır. Bu yüzden söz konusu paylaşım Dünya’nın kaynağından günümüze akan yeraltındaki mistik akımın alternatif bir membasıdır. Panopolisli Nonnos’un “Dionysiaca”adlı eserinin tartışmalı rolüne oldukça benzemekte olup yüzyıllarca süren edebi mit yapımını özetledi, bu yüzden bir dönemi kapattı. Her ikisi de tanrı ve insanların ortak bir alanda yaşadıkları, ayrı düşmedikleri ve ilk olan Yaşam Çeşmesi’nden fışkıran hayat verici akımdan uzaklaştırılmadıkları zamanı yansıtıyor. Sevgiler, Nalan ve Nico
*
*
Apollo Münacatı
‘Python’un şanlı galibi, korkutucu okçu, kehanetin tanrısı, zirvesi sadece güneş ışınları tarafından ulaşılır olan Parnasus Dağı’nın mirasçısı, cesaretini kutluyorum. Çabalarımı en parlak başarıyla taçlandır, gerçek sesinle bana ilham ver, ilham perimin eşliğinde lirimle Dünya’nın birçok çocuğuna hoş olan şarkılar söyleyebileyim!’
*
Mousaios’e Hitabe
“Lirin keyfini çıkarmaktan zevk alan sensin, (Mousaios), ruhumun tadını çıkaracağın bir şarkı vermemi istediği sensin: Bacchus ve Apollo’nun taşkın çılgınlığı beni rahatsız ettiğinde, korkutucu oklarını kutladım, onlardan nasıl kurtulacağımı öğrendim; inisiye olanlara kutsal yemini aktardım; hasedin ötesinde yatan antik kaosa, Eter’i doğuran devasa kulelerindeki Satürn’e ve (Eros) (günü doğuran anlamına gelen), Ebedi Gece’nin ünlü babası olan ilk doğan Phanes’in ikili ışığına ve yüce aşkına şarkı söyledim; gökten inen, insan ırkının doğduğu bereketli bir meniyi yayan, dünyanın her yerine dağılmış ve Devlerin karanlık eylemleri olan güçlü BRIMO’yu söyledim (besleyen Dünya); dağlarda yaşayan ANA’nın, IOU’nun kültü onu Kibele’nin yamaçlarında kudretli Satürn’ün kızı olan PROSPERPINE ile ilgili üzüntü duymasına neden oluyor;
Herkül’ün görkemli zaferlerini, Idaeus’un ilk alemini ve Corybantes’in cesaretini, CERES’in avare yolculuğunu, Prosperpine’nin yasını, onun insanların yasama meclisi olma yolunu, CABIRES’in meşhur armağanlarını, kral Baküs ile ilgili Gecenin kendisi tarafından paylaşılan tarifsiz kehanetleri, kutsal Lemnos, denizsel Semadirek, dağlı Kıbrıs, Adonis’in sevgilisi Venüs, Praxidice’in alemleri (Minerva’nın dadısı), Minerva Areie’nin Atina’daki gece kutlamaları, Mısırlıların yası, Osiris’in kutsal cenazesini andım; ayrıca sizlere kuşların uçuşlarını izleyerek tahmin etmeyi, hayvanların hareketlerini ve özlerinden geleni tahmin etmeyi, gece uykusunda mahsur kaldığımız rüyaları nasıl açıklayacağımızı, işaret ve mucizelerin yorumunu, yıldızların devrimlerini, tüm mutluluğun kutsal katarsiz kaynağını ve tanrıları hangilerine başvurarak sakinleştirdiğimizi ve son olarak da ölüleri onurlandırmak için kullandığımız cenaze törenlerini öğrettim.”
*
Orijinal Fransızca
***
Bir yanıt yazın