Çeviri: Nalan Özkan Lecerf

*

‘Eleusis Gizemleri üzerine yaptığımız araştırmayı tamamlayabilmek için bazı anıtlarda temsillerini aramalıyız: Bay Bartoli adında İtalyan bir bilgin söz konusu Gizemlerle ilintili bir anıt bulup ‘Eleusis’teki Mağara’ adını taşıyan bir çalışmada onun betimlemesine ve açıklamasına yer vermiştir. Bu çalışma 1762 yılında ‘Journal des Savants’ adlı medyada tekrar incelenmiştir.

Antik Dönemden Kalan Bir Yarım Kabartmanın Betimlenmesi

Bahsi geçen anıt Eski Yunan döneminden olup bir mağarayı temsil eden yarım kabartmadır. En üstte her birinin yanında birer aslan bulunan iki koç arasında duran uzun sakallı bir adam vardır. Mağara girişinin sağındaki aslanın altında bir diğer yaşlı adamın yüzünü görmekteyiz, sakalı daha da uzundur. Mağaranın içinde, hafif bir kaidenin üzerinde, bir kadın figürü vardır. Topuklarına kadar uzanan bir elbise, onun üzerinde ondan daha kısa olan başka bir giysi taşımakta olup her ikisi bir kemer ile kuşatılmaktadır. İki elinde de boyuna uygun bir meşale vardır. Mağaranın solunda, zeminde, başka bir kadın figürü keşfetmekteyiz, üzerindeki giysi aynı olup farklı olarak kafasındaki ahşap kileyi ve ondan uzanıyormuş, aşağıya doğru uzadıkça sırtını örterek genişliyormuş ve dizlerinde bitiyormuş gibi gözüken peçeyi taşımaktadır. Sağında bir köpek oturup kafası, ayakları ve bacakları çıplak olan genç bir çocuk ayakta durmaktadır. Sağ eliyle küçük bir vazo veya çift kulplu eski bir testi tutup diğer eliyle gömleğini kaldırmakta, sanki henüz oraya varmış ve başka bir köpek tarafından takip edilmiş hissi uyandırmaktadır.

Bu anıtın Trophonius’taki mağarayı temsil ettiği düşünülüyordu ta ki Bay Bartoli bunun Eleusis Gizemlerini ima ettiğini anlayana kadar. Söz konusu Gizemlerde inisiye olanlar birkaç mağaradan geçermiş: Aeneas önce Sybil mağarasından, sonra Yeraltına giden mağaradan, devamında ise Kerberos’un bulunduğu mağaradan geçmiştir.

Arkadaki kadın figürü Persephone olup, altı aylığına annesine geri verilmek üzere yeraltından çıktığı o anı temsil etmektedir.

Kafasında ahşaptan kileyi taşıyan tanrıça Ceres olup ölümlülere verdiği nimetlerin sembolleriyle gösterilmektedir.

Sağındaki genç adam Ceres’in ekimi öğrettiği Triptolemus’tur. Elindeki vazo Gizemlerdeki yararlı arınmaya işaret etmektedir. Belki Plemothoe (ç.n. törenlerin bitiminde kullanılan çanak çömlek) adını taşıyandır.

Uzun sakallı yaşlı adamın başı Gizemlerde kullanılan masklardan bir tanesi olup belki Musaeus’la ilintilidir (Orfeus’un oğlu ve müridi).

Son olarak da mağaranın üzerindeki adama değinelim, kendisi insanlığa medeniyeti ilk getiren Orfeus’tur. Liri olmaksızın koç ve aslanlar arasında başıboş oturuyormuş gibi gözükmektedir; koçlar aslanlardan korunmak üzere ondan yardım dilemektedirler. Söz konusu amblemin amacı erdemlere giden yoldan ayrılmak istemiyorsak kusurlara karşı gardımızı almamız gerektiğini temsil etmekti.

Yazarımız kırsal sakinlerde olduğu gibi köpeğin vefayı ve yararı temsil ettiğini düşünmektedir. Burada Aristo’nun dile getirdiği bir söz akla gelir: Pindar’a göre Ölümsüzler ekmeğe ‘yüce Tanrıça’nın köpeği’ adını vermiştir.’

*

Orijinal Fransız

Access to Bartoli’s work

mentioned by Court de Gebelin

here

***