Double-leaf frontispiece from the “Encyclopedia of the Brethren of Purity”. Baghdad, 1287. Süleymaniye Library, Istanbul-Türkiye.

*

Çeviri: Nalan Özkan Lecerf

İhvan-ı Safa insanı göksel dünya veya ‘yedi seçkin ve hareketli yöneticileri’, yedi gezenle karşılaştırır. Evrendeki gezegenler gibi tüm organların bedenin tümü ve kendi aralarında orantılı olduğunu söylerler. Ayrıca özellikle her bir gezegenin nasıl kendine özgü eylem ışınlarına sahipse, her bir organın da kendine uygun bir yetiye sahip olduğunu ve bunun yedi gezegenin ruhani yetilerine eş duyumlu olan görevlerinde tezahür ettiğini ileri sürerler.

‘Kalp insan bedeninin merkezinde yer alır, aynı kürelerin merkezinde yer alan güneş gibi. Güneşin ışığı ve ışınları yaşamını ve iyi halini muhafaza ederek tüm dünyada yolculuk eder, aynı güneşin bedenin yaşamını ve iyi sağlığını muhafaza ederek tüm organlara doğal sıcaklığı dağıttığı gibi.

Kalp, karaciğer, beyin, mide, akciğer, dalak, bağırsaklar, kan damarları, sinirler, kemikler, kaslar, beyinler, cilt gibi bedenin her bir organı analog bir yapıya sahip olup, diğerinden farklıdır. Her yapının kendine özgü kompozisyonu (arapça ‘tarkib’) ve bu kompozisyonun mizaçları vardır. Bu mizaçların huyları ve bu huyların nicelik ve sıcak-soğuk-nemli ile kuru ve diğerlerinden farklı gibi şekil (kayfiyya) itibariyle değişkenlik arz eden doğaları vardır. Güçlerin dereceleri simyasal ölçme skalasının temelidir.

Hasta bir organ, hastalığın doğasına karşıt olan ilacın doğasını arzular. Eğer, dört doğanın bir veya ikisi diğerlerine göre ezici bir aşırılıkla bir hastalığı ürettiyse. İlaç diğer doğalara daha fazlasını katarak dengeyi yerine getirir. Doktor, bir çırak gibi, Doğaya ihtiyacı olan şeyi zamanında sunarak hizmet eder. Mizaçlara (kan, sarı safra, kara safra ve balgam) uygun EN İYİ ORAN ve DENGELİ DOSAJ ile tüm ilaçları, dört doğayı ve farklarını, (mizaçların) bir huyunun normal halinin ve kötü olanın ne olduğunu, her iki tarafta bedenin yapısının ağırlığına ilişkin GEOMETRİK bilgiyi bilmelidir.

Ayrıca kara safranın kuru ve soğuk özelliklerini taşıyan dalağın kanın tutarlılığını ve pıhtılaşmasını sunduğunu ve muhafaza ettiğini de bil, aynı maddedeki şekillerin tutarlılığını ve istikrarını sunan ve muhafaza eden Satürn gibi.

Karaciğer bedene ve mizaçlara iyi bir denge ve oranları sunar, aynı Jüpiter’in onlarınkini dört elemente sunduğu gibi.

Sarı safrasıyla safra kesesi Mars gibi kararlılık sunar.

İştah yetisiyle mide bedene sadece hayat sunmaz, aynı Venüs gibi yaşama sevinci ve güzellik verir.

Beyin Merkür gibi duyum ve bilgi getirir.

Sonuç olarak nefes alışverişiyle akciğerler yarısı ışıklarla dolu, yarısı gölgede olan Ay’ın nefes alışverişine gönderme yapar.’

Kardeşler daha sonra “almagest ve astroloji”ye atıfta bulunup (burada “almagest” kavramı Batlamyus’un ünlü eserine değil, daha çok matematiksel oluşumu temel alan disipline gönderme yapıyor) risaleyi şu emirle bitirir: “Uyan!“

*

***