Harranlı Sabiileri’nin Hermetik Anlayışı ile ‘Kusursuz Doğa’

Resim: Harran, Turkiye

Çeviri: Nalan Özkan Lecerf

“…/… Bahsigeçen ilişki aslında o kadar temeldir ki, yine Maniheizm’de karşımıza çıkar ve ayrıca Sühreverdî’nin “oryantal teosofisinde” mistik olanın Kusursuz Doğası ile insanlığın arketipal Meleği arasındaki ilişkiyi kavramamızı mümkün kılar (Kutsal Ruh ile özdeşleşmiştir; Kuran’da Melek Cebrail, İbn-I Sinacı filozoflarının aktif Zekası). Bu Figürün kendisinden yayılan ışık ruhlarının bütünlüğü ile ilgili olarak temsil ettiği şey, her bir Kusursuz Doğa, her bir ruh için ayrı ayrı temsil eder. Bu ilişkinin kavramı, Kusursuz Doğa’yı ele alan Arapça Hermetik metinler tarafından yönlendirildiğimiz şeydir.

*

Bugün bilinen bu metinlerden en önemlisi, Majriti’ye atfedilen bir eserdir: Hiç şühesiz 11.yüzyılda oluşan, ancak çok daha eski kaynaklara dayanan Ghayat al-Hakim (“Bilge’nin Amacı”) Harran Sabiileri’nin dini ve ritüeli hakkında detaylı bilgi içeriyor. Zaten kusursuz olan Doğa bu kaynakta “filozofun Meleği”, onu inisiye eden kişi ve özel öğretmeni, nihayet tüm felsefenin nesnesi ve sırrı olarak, Bilge’nin kişisel dinindeki baskın figür olarak tanımlanıyor. Bu açıklama tekrar tekrar temel notu ortaya koyuyor: Onun Kusursuz Doğası kendisini ancak doğası mükemmel olan kişiye, yani ışıktan insana “bizzat” ifşa edebilir. Aralarındaki ilişki ‘kutsal ikiz’ (unus ambo) gibidir. Her biri eşzamanlı olarak benliğin ve benlik imgesinin konumunu varsayar ve yansıtır: Imgem bana kendi bakışımla bakar; ben de ona kendi bakışıyla bakarım.

*

Kendinizle ilgili yapmanız gereken ilk şey, sizi yöneten ve yıldızınızla, yani Kusursuz Doğanızla ilişkilendirilen manevi varlık (ruhaniyato-ka, “meleğiniz”) üzerine meditasyona yönelmektir. Bilge Hermes bundan kitabında şu şekilde bahseder: “İnsan olan mikrokozmos doğada mükemmelleştiğinde ruhu, ışınları tüm ufuklara ışık tutan Cennette konumlanmış güneşin homologudur.” Benzer şekilde, Kusursuz Doğa ruhta yükselir. Işınları, bilgeliğin süptil organlarının yetilerine çarpar ve nüfuz eder. Tıpkı güneş ışınlarının yeryüzü dünyasının enerjilerini çektiği ve atmosferde yükselmesine neden olduğu gibi bu yetileri çekip ruhun içinde yükselmesine neden olur.’

*

Sühreverdî’nin kendi Kusursuz Doğası için bestelediği mezmurda dile getirdiği gibi Kusursuz Doğa ile kendi ruhu arasında bir ilişkinin olacağı ileri sürülmektedir. Çocuğu Taşıyan Kişi aynı zamanda Doğan Çocuktur, ve tersi. 

*

Bilge Sokrates, Kusursuz Doğa’nın filozofun güneşi, varlığının asıl kökü ve aynı zamanda ondan çıkan dal olduğunu ilan etti. Hermes’e soruldu: “Bilgeliğin bilgisi nasıl edinilir? Onu aşağıdaki dünyaya nasıl indirebiliriz?”. “Kusursuz Doğa sayesinde” diyerek cevap verdi. “Bilgeliğin kökü nedir?”, “Kusursuz Doğa.” “Bilgeliğe götüren anahtar nedir?” “Kusursuz Doğa.” “O zaman mükemmel, kusursuz doğa nedir?” diye soruldu kendisine. “Göksel varlık, filozofun Meleği, ona hükmeden ve onun için bilgelik kapılarını açan yıldızıyla birleşmiş, ona zor olanı öğreten, doğru olanı uyurken ve uyanık haldeyken açıklayan şeydir. “